Nature bilim mecmuasında yayımlanan yeni bir çalışmada dünyanın çeşitli noktalarında 2 ila 300 yıldır faaliyette olan ve büyüklükleri 1 ila 15 bin hektar ortasında değişen 20 yosun çiftliğinde araştırma yapan bilim insanları, bu çiftliklerin karbon depolama potansiyelini hesapladı. Yosun çiftliklerinin 1 hektarlık alanda yıllık ortalama 1,87 ton karbondioksit depoladığını tespit eden araştırmacılar, çiftliklerin altında biriken tortu katmanları ve organik karbon stoklarının kalınlığının çiftliğin yaşıyla birlikte arttığını ve en eski çiftliğin karbon depolama kapasitesinin hektar başına yıllık 140 tona kadar çıkabildiğini saptadı.
Mevcut yosun çiftliklerinin alanının 1983 kilometrekare olduğu ve çiftliklerin altındaki sedimanlarda yılda yaklaşık 0,4 milyon ton karbondioksit depolanabildiği sonucuna ulaşıldı.
Yosun çiftçiliğinin 2050’ye kadar 677 bin 832 kilometrekareye yayıldığı senaryoda bu alanların karbon depolama ölçüsünün yıllık 140 milyon ton karbondioksit eş pahasına ulaşabileceği kestirim ediliyor.
Yosun çiftliklerinin karbon depolama işleyişi ve potansiyeline ait AA muhabirinin sorularını yanıtlayan Dr. Öğretim Üyesi Berat Haznedaroğlu, inorganik karbonun fotosentez yoluyla tekrar organik karbona çevrildiği global karbon döngüsünün yaklaşık yüzde 65’inin yosunlar tarafından gerçekleştirildiğini kaydetti.
Sulak alanlarda yakalanan inorganik karbonun organik karbona dönüştürülmesinin “mavi karbon” formunda tanımlandığını belirten Haznedaroğlu, iklim krizinden en çok etkilenen alanlardan birinin okyanuslar ve sulak alanlar olduğunu tabir etti.
YOSUN ASYA TOPLUMLARINDA BESİN EMELLİ TÜKETİLİYOR
Karbon ölçüsü artıkça suda çözülen karbon ölçüsünün da arttığını, bunun da denizlerdeki asit ölçüsünde yükseliş, pH pahasında ise düşüşe neden olduğunu belirten Haznedaroğlu, bu değişimlerin kabuklu canlılar ve mercan kayalıkları üzerinde tehdit oluşturarak biyoçeşitlilik riskine yol açtığını bildirdi.
Küresel bazda 20-30 civarı makro yosun tipinin çiftliklerde üretildiğini, bunların bilhassa Asya toplumlarında besin gayeli tüketildiğini lisana getiren Haznedaroğlu, yosun çiftçiliği için daha çok sakin suların tercih edildiğini vurguladı.
Yosun çiftçiliğinin sulak alanların ekonomik manada kıymetlendirilmesi noktasında bir strateji olduğunu aktaran Haznedaroğlu, “Tarım alanlarına bakıldığında aslında kıyılarda sorunlar var. Endüstrileşme, kentleşme yaşıyoruz. Verimli tarım alanları kaybedilebiliyor. Bunlar iklim krizinin negatif tesirinden kaynaklanıyor. Kuraklık, orman yangınları, sel felaketleri yaşıyoruz. İklim kriziyle bir arada değişen çok iklim faaliyetleri tarım topraklarını etkiliyor. Münasebetiyle sulak alanlar ve denizler yani bilhassa suyun üstü bir tarım alanı olarak düşünülüp su eserleri yetiştiriciliği için aslında kullanılıyordu. Deniz yosunu dediğimizde de yosunların makro olanları yani çıplak gözle görebildiklerimizin bir tarım faaliyeti halinde denizlerde büyütülmesi mümkün.” dedi.
HALATLAMA VE AĞ TEKNİĞİ KULLANILIYOR
Yosun çiftçiliğinde üretimin çoklukla halatlama metodu halinde halatların içine tohumlar yerleştirilerek yapıldığını sonrasında ise bu halatların ince, uzun biçimde denize gerçek uzatılarak saksı vazifesi gördüğünü anlatan Haznedaroğlu, Afrika, Latin Amerika ülkeleri ve Japonya’da da ağ tekniği kullanılarak deniz yosunu çiftçiliği yapıldığı bilgisini verdi.
Haznedaroğlu, yosun çiftliklerinin ekosisteme yararlarını şöyle sıraladı:
“Denizlerdeki karbon yutaklarına baktığımızda bunların içinde subasar, bizdeki longoz ormanları üzere onlara benzerlik gösteren ancak biyolojik olarak daha fazla canlı çeşitliliği gösteren mangrovlar, gelgit bölgelerinde ortaya çıkan yosun tipleri, su altında da deniz çayırları var. Bunların tamamı fotosentez yapabilen canlılar oldukları için besin zincirinin en altındalar. Bizler ise ekosistemdeki öteki canlılarla birlikte birincil üretici olan yosunlara bağlıyız ve hayatın kaynağı olarak çok değerliler. Fotosentez için güneş ışığı ve karbondioksit gerekiyor. Bunlar aslında tabiatta var. Bir de karadaki tarım faaliyetleri üzere onların da aşikâr başlı besleyicilere gereksinimi var. Denizlerde bir sürü tuz, mineral olduğu için onları alıyorlar ancak demir üzere mikro elementlere, azot, fosfor üzere makro elementlere muhtaçlıkları var ve bunlar denizlerde belirli oranlarda bulunuyor. Çiftliğin bulunduğu yer görece kirli olabilir, o esnada yosunlar besleyiciye muhtaçlık duydukları için bir sünger üzere misyon yaparak aslında denizde bu besleyicileri yakalıyor ve su kirliliğini engelliyorlar. Karbon yutağı olarak değerliler. Ticari manada bir deniz yosunu çiftliği kurulduğunda elde edilen biyoplastikler, biyoyakıt üzere eserler olağanda petrol sanayisinden gelen eserlere alternatif olduğu için emisyon azaltımına katkıda bulunmuş oluyor.”
Yosunların büyüme esnasında karbonu özümseyerek doğal yutağa dönüştüğüne dikkati çeken Haznedaroğlu, karbonun yosunların kullanım alanına nazaran depolanmaya devam ettiğinin altını çizdi.
YOSUNLARIN DENİZ YATAĞINA BATIRILMASI KONUSUNDAKİ GÖRÜŞ AYRILIKLARI
Yosunun oksijenli teneffüs yapan insan ve hayvanlar tarafından tüketildiğinde bir kısmının bedende kaldığına, bir kısmının ise atmosfere salındığına değinen Haznedaroğlu, gübre olarak kullanılan yosunun toprakta uzun müddet kalarak değerli bir karbon yutağı haline dönüşebildiğinden bahsetti.
Çiftliklerde yetiştirilen yosunların deniz yatağına batırılması üzere alternatiflerin bilim dünyasını ikiye böldüğünü aktaran Haznedaroğlu, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Her makro yosunun yaklaşık bir karbon yakalama potansiyeli var ve hektar başına yıllık ortalama beş ton karbondioksit yakalayabiliyorlar. Global piyasalarda karbondioksit aslında bir kredi. Yani yakaladığınız her ton karbondioksiti global piyasalarda sertifikaya çevirebiliyorsunuz. Birtakım firmalar bunu ticarileştirmeyi planlıyorlar. ‘Biz şu kadar hektar alanda yosun yetiştiriyoruz, karbon yakalıyoruz ve bunu daha sonra biz batıracağız.’ diyorlar. Bilim dünyasının şimdi net olmadığı bahis ise karbon batırıldıktan sonra ekosisteme ne üzere tesirleri olabilir sorusu. Zira o karbon sonuçta organik bir unsur ve deniz yatağına battıktan muhakkak bir mühlet sonra yeniden çözülmeye başlayacak. O organik karbonun denizde yaşayan öteki canlılar tarafından tüketildiğinde tekrar karbondioksit çıkartmaları mümkün. Yani siz yapay olarak deniz ekosistemine bir şey sokmuş oluyorsunuz.”
patronlardunyasi.com
