Türkiye’de son yıllarda yaşanan sosyoekonomik değişimler, konut bölümünde de besbelli tesirler yarattı. Dünya Gazetesi’nden Hamide Hangül’ün haberine nazaran, gelir dağılımındaki bozulma, artan maliyetler ve değişen demografik yapı, daire metrekarelerinin giderek küçülmesine yol açtı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ve bölüm temsilcilerinin bilgileri, bu dönüşümün boyutlarını gözler önüne seriyor.
ORTALAMA DAİRE METREKARELERİ 18 YILDA 31 METREKARE KÜÇÜLDÜ
2000’li yılların başında ortalama 127 metrekare olan daire büyüklükleri, 2024 yılı prestijiyle 96 metrekareye geriledi. İstanbul Gayrimenkul Değerleme (İGD) tarafından yapılan çalışmaya nazaran, yalnızca son dört yılda daireler ortalama 16 metrekare küçüldü. 2021 yılında 112,4 metrekare olan daireler, 2024’te 96,4 metrekareye kadar düştü.
Bu küçülmenin en kıymetli nedenleri ortasında alım gücünün azalması, boşanma oranlarındaki artış ve üniversite öğrencilerinin daha küçük konutlara olan talebi gösteriliyor. TÜİK bilgilerine nazaran, boşanma suratının 2023’te 2,03’ten 2024’te 2,19’a yükselmesi de hanelerdeki kişi sayısının azalmasına neden oldu. Ortalama hane halkı büyüklüğü, bu süreçte 4 şahıstan 3 şahsa geriledi.
APARTMANLAR KÜÇÜLÜRKEN MÜSTAKİLLER BÜYÜYOR
Dairelerde yaşanan küçülmeye rağmen müstakil konutlarda farklı bir eğilim dikkat çekiyor. Son 18 yılda apartman daireleri ortalama 31 metrekare küçülürken, müstakil meskenlerin büyüklüğü 43 metrekare artarak 169 metrekareden 212 metrekareye yükseldi. Uzmanlar, yerden konut yapma eğiliminin artması ve müstakil hayatın cazibesinin bu büyümeyi tetiklediğini belirtiyor.
GELECEKTE DAHA KÜÇÜK DAİRELER BEKLENİYOR
Sektör temsilcileri, gelir adaletsizliği ve artan maliyetlerin önümüzdeki periyotta daire metrekarelerini daha da küçültebileceği görüşünde birleşiyor. Bilhassa büyük kentlerde konut fiyatlarının erişilmesi sıkıntı düzeylere çıkması, tüketicileri daha küçük ve ekonomik tahlillere yöneltiyor.
Bu dönüşüm, sadece konut bölümünü değil, tıpkı vakitte ömür şekillerini ve toplumsal dinamikleri de etkiliyor. Daha küçük alanlarda yaşamaya ahenk sağlamak, bireylerin tüketim alışkanlıklarından toplumsal bağlarına kadar pek çok alanda değişim yaratıyor.
“GELİR DAĞILIMINDAKİ BOZULMAYA İŞARET EDİYOR”
İstanbul Gayrimenkul Değerleme Kurucu Ortağı Ahmet Büyükduman, Türkiye’de konut bölümünde yaşanan kıymetli bir dönüşüme dikkat çekti. Büyükduman, ortalama hane halkı büyüklüğünün 4 şahıstan 3 bireye gerilediğini ve buna paralel olarak ortalama daire büyüklüğünün de 125 metrekareden 95 metrekareye düştüğünü belirtti. Lakin bu değişimin sadece hane halkı küçülmesiyle açıklanamayacağını vurguladı.
Büyükduman, konut fiyatlarının yükselmesi ve erişimin zorlaşmasının, gayrimenkul geliştiricilerini daha küçük daireler üretmeye yönlendirdiğini tabir etti.
“Son üç yılda dairelerin küçülmesi, ekonomik şartlarla ve konut piyasasındaki arz-talep istikrarıyla daha yakından alakalı görünüyor” diyen Büyükduman, müstakil konutların büyüklüklerinde gözlenen artışın ise gelir dağılımındaki eşitsizliğin bir göstergesi olabileceğine dikkat çekti.
Türkiye’de hanelerin yüzde 18’inin artık tek kişilik hanelerden oluştuğunu belirten Büyükduman, ruhsat alınan dairelerin ortalama büyüklüğünde de süratli bir düşüş yaşandığını kaydetti. “Bir devir 114 metrekare olan ruhsatlı dairelerin ortalama büyüklüğü, kısa müddette 96 metrekareye geriledi. Son 5-6 yılda ise bu sayı yaklaşık 10 metrekare daha azaldı” dedi.
İKİ KIYMETLİ SEBEP: “SOSYOLOJİK VE STAGFLASYON TESİRİ ”
Türkiye’de konutların metrekarelerinde yaşanan düşüşün iki temel sebebe dayandığı söz ediliyor. Bahisle ilgili açıklamalarda bulunan uzman Büyükduman, birinci nedenin sosyolojik bir süreç olduğuna dikkat çekti. Türkiye’de ortalama hane halkı büyüklüğünün küçüldüğünü belirten Büyükduman, “10 yıl evvel 4,1 olan ortalama hane halkı büyüklüğü, bugün 3,1’e geriledi. Bu sayının daha da düşmesi bekleniyor” dedi. Avrupa’da bu oran 1,8 düzeyinde.
İkinci nedenin ise ekonomik şartlardan kaynaklandığını tabir eden Büyükduman, stagflasyon ortamında maliyet artışlarının fiyatlara yansıtılmasının zorlaştığını belirtti. “Müteahhitler, yüksek maliyetler ve tüketici talebi doğrultusunda daha küçük dairelere yöneliyor. Örneğin, 120 metrekarelik bir daireyi 6 milyona satmak zorlaştığında, metrekare küçültülerek fiyat daha erişilebilir hale getiriliyor” dedi.
Büyükduman, bu küçülme eğiliminin önümüzdeki devirde de devam etmesini beklediğini kelamlarına ekledi
MÜTEAHHİTLERİN TALEPLERİ, KÜÇÜK DAİRELERE YÖNELMİŞ DURUMDA.
Mimar Dr. Ahmet Erkutoğlu, eskiden 3 + 1’in altında daire inşa edilmediğini, lakin son yıllarda bu durum değişmeye başladığını söyledi.
Erkutoğlu, şöyle devam etti:
“Bugün büyük bir konut projesinin yüzde 30’u 1 + 1, yüzde 40’ı 2 + 1, yüzde 25’i 3 + 1, yüzde 5’i de 4 + 1 ve üzerindeki dairelerden oluşuyor. Müteahhitlerden de bu istikamette talepler geliyor. Zira küçük daire daha kolay satılıyor.
Ekonomik kurallarla alım gücünün zayıflaması, üniversite öğrencilerinin talepleri ve boşanmaların artmaya başlamasıyla tek başına hayat tercih ediliyor. Bu da 1 + 1 ve 2 + 1 dairelere talebi artırıyor.
FİYAT FARKLARI DA KELAM KONUSU
Mesela 1+ 1 bir daire ortalama 5-6 milyon TL, 2 +1 bir daire 9-10 milyon TL, 3+ 1 daire 14-15 milyon TL ortasında oluyor. Lakin bölgesine nazaran fiyatlar farklılık gösteriyor.”
patronlardunyasi.com
